Marcin Dumieński - dyrektor festiwalu On Art 2020: Chcemy pokazać Polakom, jak inni patrzą na sztukę [Wywiad]

2020-07-16 11:32:11

Trwa On Art. Festiwal Kina i Sztuki - największa impreza plenerowa tego typu, łącząca światy filmu oraz sztuki. Właśnie o tym połączeniu, a także o kinie plenerowym, doborze tytułów i organizacji wydarzenia rozmawialiśmy z dyrektorem festiwalu - Marcinem Dumieńskim. Przeczytajcie wywiad!

On Art. Festiwal Kina i Sztuki Michał Derkacz, dlaStudenta.pl: Kino plenerowe może kojarzyć się głównie z seansami, które są łatwe i lekkie w odbiorze dla wszystkich. Czy filmy o sztuce trafią do masowej publiczności? Czy taka jest misja festiwalu On Art 2020?

Marcin Dumieński, dyrektor festiwalu On Art 2020: Tak, kino plenerowe rzeczywiście kojarzy się w pierwszej kolejności z przyjemnymi, łatwymi w odbiorze tytułami. W ostatnich latach można zaobserwować znaczny wzrost pokazów plenerowych. Ilość takich cykli lawinowo się zwiększa, w większych miastach można znaleźć nawet parę różnych projekcji jednego dnia. Repertuar większości z nich zawiera powszechnie znane produkcje, powód jest prosty: to właśnie na nie jest największe zapotrzebowanie.

Jednakże nam, jako Fundacji, zależy również na realizacji działań statutowych, którymi są: edukowanie o kinematografii i promowanie sztuki filmowej. Zwłaszcza wtedy, gdy podobnych inicjatyw jest niewiele. Uważamy, że festiwal On Art 2020 jest idealną okazją, aby ten cel spełnić. Oczywiście zdajemy sobie sprawę, z tego, że takie bardziej wyspecjalizowane wydarzenia cieszą się mniejszą popularnością niż typowe kina plenerowe. Zależy nam jednak na tym, żeby widzom, którzy pragną czegoś więcej, lub szukają pewnej artystycznej głębi, umożliwić udział w takiej inicjatywie. Ale powiem tak, nie możemy narzekać. Leżaki przed ekranami nie stoją puste.

Kino o sztuce może być mylone z kinem artystycznym. Proszę opisać, jakich elementów powinien szukać widz, by mieć pewność, że ogląda właśnie film o sztuce. Co definiuje taki gatunek?

To prawda, rzeczywiście te terminy bywają ze sobą mylone. Myślę, że najważniejszą różnicą jest to, że kino artystyczne, jest raczej kinem niezależnym, wychodzi poza schematy tradycyjnej produkcji filmowej. Twórcy częściej poruszają tematykę egzystencjalną, zdarza się nawet, że przedkładają rolę obrazu ponad fabułę. Mogą sobie na to pozwolić. Kino o sztuce, jest za to skupione na pokazywaniu jej bogactwa, jego celem jest pokazywanie artystów, dzieł, stylów itp. a także artystyczne uwrażliwianie odbiorców. Warto jednak zauważyć, że oba terminy mają czasami punkty wspólne. Istnieją filmy artystyczne, które są o sztuce.

Osobiście uważam, że nie powinno się ograniczać do konkretnego gatunku czy typu filmu. Oczywiście, są widzowie, którzy wiedzą, czego chcą, co ich interesuje. Ale jedną z największych zalet festiwalu, jest to, że można poeksperymentować, dowiedzieć się czegoś nowego. Czasami, kiedy jeżdżę na różne inne festiwale filmowe, celowo nie sprawdzam, jaka jest następna projekcja. Chcę zrobić sobie niespodziankę, być może akurat obejrzę wspaniały film, na który w innych okolicznościach bym się nie zdecydował.

Proszę powiedzieć, jakie tytuły braliście pod uwagę przy kwalifikacji do międzynarodowego konkursu filmów o sztuce. Jakie cechy musi posiadać film, który was interesuje?

Przede wszystkim szukamy filmów interesujących, nietuzinkowych. Do konkursu zgłosiło się kilkuset twórców z całego świata. Dostaliśmy tytuły ze wszystkich kontynentów (może poza Antarktydą). Bardzo nas to ucieszyło, ponieważ chcemy pokazać Polakom, jak inni patrzą na sztukę, jak zróżnicowane są to podejścia, w innych krajach. Kiedy myślimy o kryteriach, wg. których przyjmujemy film na festiwal, za priorytet przyjmujemy jeden warunek - to musi być film o sztuce. Często do konkursu zgłaszane są produkcje, które są po prostu dziwne i pokręcone, ale twórcy uważają je za arcydzieła. Dlatego właśnie nasz zespół nie ma łatwego zadania, sztuka ma płynne granice, których nie sposób wyznaczyć.

Spojrzenie filmowców na sztukę w Polsce, Brazylii, Argentynie czy Japonii prawdopodobnie jest całkowicie odmienne. Jak uczciwie zestawić i porównać te wszystkie dzieła filmowe, które tak jak każdą inną sztukę, widz ocenia subiektywnie?

Zdecydowanie, postrzeganie sztuki przez ludzi jest w dużej mierze zależne od tego, w jakim miejscu się wychowywali, w jakieś kulturze żyją, jakie mają poglądy itd. Dlatego właśnie filmy, które uchodzą za wybitne w Ameryce Południowej, w Japonii mogą uchodzić na kino niższej półki i na odwrót. Przy tworzeniu repertuaru festiwalu jedną z najbardziej istotnych dla nas spraw jest uwzględnienie tej kulturowej różnorodności. To moim zdaniem jest największy atut sztuki.

Co do układania repertuaru, mogę powiedzieć, że filmy są wybierane w czteroosobowym zespole, w którym każde z nas ma inny styl i upodobania. Dzięki temu możemy podzielić się emocjami, jakie wzbudziły w nas konkretne tytuły i wymienić się spostrzeżeniami na ich temat. Zdecydowanie pomaga to w spojrzeniu na nadesłane propozycje z różnych perspektyw. Oczywiście uczciwe zestawienie tytułów jest bardzo ciężkie. Uważam jednak, że nie jest to niemożliwe, chociaż ostatecznie i tak jednej osobie nasze zestawienie może odpowiadać, a drugiej nie.

W programie festiwalu widzimy tytuły pełnometrażowe, ale i krótkie, nawet poniżej 10 minut. Porównałby to Pan do obrazów malowanych na małym i wielkim płótnie? Czy obie formy prezentacji mają równą moc oddziaływania na widza?

O, takiej metafory jeszcze nie słyszałem. Myślę, że jest całkiem trafna. Ciężko jest porównywać, czy któreś są lepsze, czy gorsze, po prostu ocenia się je w innych kategoriach. Uważam, że obie formy mogą mieć porównywalne moce oddziaływań. Oczywiście zależy to od konkretnego dzieła, jednak mogę z ręką na sercu stwierdzić, że widziałem świetne “shorty”, które wywarły na mnie większe wrażenie niż niektóre pełnometrażowe tytuły.