Sprawa tajnych więzień CIA w Europie powraca

W listopadzie 2005 roku wybuchła sprawa tajnych więzień CIA w Europie- jednym z krajów, gdzie miały znajdować się domniemane ośrodki, była Polska. Sprawa po dziś dzień nie została wyjaśniona, a zmowa milczenia trwa. Dzięki najnowszemu filmowi „Wróg numer jeden” Kathryn Bigelow (w kinach od 8 lutego) temat może powrócić. Jeden z filmowych epizodów odbywa się w tajnym więzieniu CIA w… Polsce.

„Wróg numer jeden” Kathryn Bigelow (scenariusz autorstwa Marka Boala) to historia poszukiwań i schwytania najsłynniejszego terrorysty w historii nowożytnej-€“ Osamy bin Ladena. To obraz, który mógł zmienić losy kampanii wyborczej w USA i jeden z najmocniejszych faworytów oscarowego wyścigu. Akcja filmu rozpoczyna się zaraz po zamachu na WTC. Zdarzenia ukazane zostały z punktu widzenia młodej agentki CIA (nominowana do Oscara Jessica Chastain), której mimo braku wiary kolegów, biurokracji oraz wielu przeciwności losu, udaje się w końcu przekonać Pentagon, by wkroczyć do akcji i zaatakować domniemaną kryjówkę Osamy bin Ladena.
 
Akcja filmu rozgrywa się głównie w Pakistanie, ale poszukiwania bin Ladena prowadzą główną bohaterkę także do… Polski, a konkretnie do Gdańska, tajnego więzienia CIA. Gdańsk to symbol. To właśnie tu Maya zdobywa kolejne dowody i informacje, które doprowadzą ostatecznie do odkrycia kryjówki terrorysty.

 Choć sprawa tajnych więzień w Europie wybuchła w 2005 roku, a sprawą zajmował się m.in. Parlament Europejski, Rada Europy, a także takie organizacje jak Amnesty International,  żaden kraj oficjalnie nie potwierdził istnienia więzień.

Dlaczego sieć tajnych więzień wzbudza tyle kontrowersji? Dlaczego wciąż nie wiadomo jaka jest prawda? Czemu Amerykanie zdecydowali się poza krajem stworzyć tajne ośrodki? Przesyłam Państwu komentarze ekspertów: Adama Krzykowskiego – dziennikarza Panoramy TVP 2 od początku zajmującego się sprawą „tajnych więzień CIA” oraz Irminy Pacho, koordynatorki działań Programu Spraw Precedensowych Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.
 
Adam Krzykowski:

„Na głośne mówienie o domniemanym tajnym więzieniu CIA w Polsce nie pozwala „polska racja stanu”. Choć w tym wypadku chyba bardziej odpowiednie jest określenie racja polskich polityków, bo to właśnie oni odpowiadają za powstanie w Polsce ośrodka, w którym Amerykanie mieli torturować więźniów CIA. Nie zawsze terrorystów€“ jak się wówczas wydawało. Najważniejsi polscy politycy i eksperci (byli agenci) tłumaczą, że wojna z terroryzmem usprawiedliwia wszelkie metody. Jednak jeśli drąży się głębiej to okazuje się, że Polska nie tylko współpracowała z Amerykanami, ale jako jedno z nielicznych państw – obok Rumunii, Egiptu, Afganistanu, Maroka – zgodziła się na „czarne dziury” czyli tajny ośrodek, w którym przetrzymywano osoby podejrzewane o przynależność do Al Kaidy. Dlaczego Amerykanie nie robili tego u siebie tylko szukali sojuszników? Bo doskonale wiedzieli, że łamią prawo. W pewnych przypadkach nawet naginali je wydając specjalne rozporządzenia zezwalające na bicie, poniżanie, symulowane egzekucje i waterboarding (czyli podtapianie) nazywając „wzmocnionymi technikami przesłuchań”. A Polska zgadzając się na ich stosowanie na naszym terytorium złamała Konstytucję i Kartę Praw Podstawowych Unii Europejskiej.

Polskie śledztwo trwa już prawie pięć lat. Rok temu zarzuty postawiono ówczesnemu szefowi Agencji Wywiadu, co stało się przyczynkiem do kolejnego śledztwa, w którym prokuratorzy szukają informatora niżej podpisanego. Po postawieniu zarzutów śledztwo zostało przeniesione do innej prokuratury, a w międzyczasie kilkukrotnie dochodziło do zastanawiających zmian w składzie śledczych. Na razie zostało przedłużone do 11 lutego tego roku. Jest objęte głęboką tajemnicą i mimo wielu dowodów, o których wiemy nieoficjalnie dzięki dziennikarskim śledztwom – tak w Polsce jak i USA, trudno oczekiwać by szybko się skończyło. Bo nikomu to nie jest na rękę… Ale trudno będzie ukryć prawdę, bo świat coraz więcej wie i coraz głośniej mówi o udziale Polski w tym niezgodnym z prawem procederze czego przykładem jest film Wróg numer jeden”.

 
Irmina Pacho:

„Helsińska Fundacja Praw Człowieka od początku przygląda się sprawie istnienia tajnych ośrodków CIA w Polsce. Sprawa ta po raz pierwszy wypłynęła na światło dzienne za sprawą mediów zagranicznych, kiedy to w listopadzie 2005 r. Dana Priest na łamach The Washington Post poinformowała o zaangażowaniu w tajny program porwań i więzień państw europejskich. W swoim artykule, za który otrzymała nagrodę Pulitzera, ujawniła ona szereg przypadków łamania praw człowieka w trakcie wojny z terroryzmem.

Sprawą od razu zainteresowały się instytucje międzynarodowe oraz organizacje pozarządowe. Z opublikowanych przez nich raportów jednoznacznie wynika, że tajny ośrodek CIA istniał w Starych Kiejkutach, gdzie osoby podejrzewane o terroryzm miały być bezprawnie przetrzymywane i przesłuchiwane z użyciem nielegalnych metod. Symulacja podtapiania, uderzanie przesłuchiwanym o ścianę, długotrwałe przebywanie w pozycji stojącej, zastraszanie to tylko niektóre z nich. Dodatkowo informacji o nadużyciach dostarczają same Stany Zjednoczone – według raportu inspektora generalnego CIA Chalid Szejk Mohammed został poddany podtapianiu 183 razy w marcu 2003 r. – to właśnie w wtedy, zgodnie z raportem Rady Europy, miał on przebywać w Polsce.

W związku z tą sprawą pojawiły się poważne podejrzenia, że w naszym kraju miały miejsce notoryczne naruszenia fundamentalnych praw człowieka, między innymi poprzez stosowanie tortur. Istnieje więc niezwykle duże prawdopodobieństwo, że na terytorium Polski doszło  do złamania przepisów Konstytucji oraz wiążących Polskę umów międzynarodowych. Z tego względu na Polsce ciąży obowiązek jej pełnego i rzetelnego wyjaśnienia. Aktualnie prokuratura prowadzi śledztwo, jednak z uwagi na jego charakter sprawa została objęta tajemnicą państwową. Chodź toczy się ono od 2008 r., do dziś nie doprowadziło do jej wyjaśnienia. ”

ip