Przegląd twórczości Theo van Gogha

Idea przeglądu filmów Theo Van Gogha narodziła się na toruńskim festiwalu filmowym Tofifest w roku 2006. Podczas czwartej edycji imprezy odbyła się jego pierwsza prezentacja, której gośćmi byli autor zdjęć do większości filmow Theo - Thomas Kist oraz reżyserka i jego najbliższa współpracowniczka – Doejska van Hoogdalem. Theo van Gogh w sensie przenośnym stał się „męczennikiem świata zachodniej kultury”, a tymczasem jak mówił na Tofifest Thomas Kist – „van Gogh był po pierwsze filmowcem i tylko filmowcem. Kochał film, kino, budowanie historii za pomocą obrazu”.

Skąd brały się kontrowersje wokół niego? Z niewyparzonego języka. Był, jak sam to określał, „wioskowym głupkiem”, który ma prawo dyskutować z każdym na każdy temat. I to często w mało wyszukany sposób, ostro prezentując swoje poglądy, ale pozostając na stanowisku wzajemnego szacunku. Ta wiara, wiara w siłę dyskusji i wartość, czasami ostrej, wymiany poglądów zaprowadziła go na śmierć. „Był naczelnym błaznem Amsterdamu. Takim co mówi każdemu prawdę o nim, ale nie może go za to spotkać żadna kara” – mówi Kist w czasie spotkania z widzami festiwalu w Toruniu. „To dla nas wielka radość, że jako pierwsi w Polsce zdecydowaliście się pokazać, nasze wspólne filmy” dodawał Kist w Toruniu. Teraz filmy Theo zobaczy cały kraj.

 

Zapraszamy na retrospektywę filmów van Gogha. Retrospektywę, która zaprezentuje go nie tylko jako autora 11 minutowego filmu z politycznym przesłaniem [„Submission” wg pomysłu Ayyan Hirsi Alli, który stał się przyczyną jego śmierci], ale pięciokrotnego zdobywcę holenderskich Oscarów [Golden Calf] i zwycięzcę Philadephia International Film Festiwal. Wnikliwego obserwatora, gorącego dyskutanta i wielkiego prześmiewcę. Obrońcę praw… młodych muzułmanów, których trudne życie w Holandii opisał w filmie „Cool!”

 

Twórczość Theo van Gogha winniśmy poznać, by nie pozwolić, aby zwycięstwo nad sztuką odniosła nienawiść fanatyków. I nieważne jakiego koloru jest to fanatyzm.


Pokazy przeglądu filmów Theo van Gogha w Polsce:

22 - 27.06.2007 kino Światowid, Katowice
22 - 24.06.2007 KinoLAB, Warszawa
22 - 24.06.2007 kino Charlie, Łódź
10 - 19.08.2007 Letnia Akademia Filmowa, Zwierzyniec
01 - 06.09.2007 kino Feniks, Łowicz

wrzesień
Ośrodek Kultury Filmowej, Częstochowa
kino Pod Baranami, Kraków
Miejski Ośrodek Sztuki - kino "60 krzeseł", Gorzów Wielkopolski
kino Orzeł, Toruń
kino Pionier, Szczecin

październik
kino Chatka Żaka, Lublin
kino Rialto, Poznań

---

Co zobaczymy?

SUBMISSION part I
Holandia/Netherlands 2004, 11min,[pokazujemy 150 sekund z 11 minut filmu].
produkcja, reżyseria/production, director: Ayaan Hirsi Ali, Theo van Gogh
scenariusz/screenplay: Ayaan Hirsi Ali

Film opowiada o zniewoleniu kobiet w niektórych muzułmańskich domach. Składa się z pięciu opowieści, pięciu młodych muzułmanek, na których półnagie ciała rzutowane są Wersety Koranu, a w tle słychać o powieść o tym, jak były maltretowane. Realizację tego filmu Theo van Gogh okupił życiem. Dla ekstremistów nie do przyjęcia okazały się sceny z fragmentami Koranu na nagim, kobiecym ciele.

LUGER
Holandia/Netherlands 1982, 85min
Producent, scenariusz, reżyseria/producer, director, screenplay: Theo van Gogh;

Pierwszy pełnometrażowy film Theo van Gogha. Niskobudżetowa produkcja należąca do gatunku „czarnego filmu” (charakterystycznego dla amerykańskiego kina lat 40-tych), ze znakomitymi rolami późniejszych, znanych aktorów holenderskich. W „Lugerze” uderza dość specyficzne poczucie humoru, przeznaczone tylko dla widzów o mocnych nerwach.

BLIND DATE
Holandia/ Netherlands 1996, 86min
Produkcja/production: Bergen, Theo van Gogh Producties;
Nagrody/awards: Dutch Golden Calf Awards [Holenderska Nagroda Filmowa Złota Muszla] 1996: Best Actor/Najlepszy Aktor [Peer Mascini]; Best Actress/Najlepsza Aktorka [Renée Fokker]; Best Director/Najlepszy Reżyser [Theo van Gogh].

Dramat pokazujący skomplikowane relacje damsko - męskie, poprzez zapis kilku spotkań mężczyzny w średnim wieku i pozostającej w żałobie po śmierci córki kobiety. Akcja rozgrywa się w pomieszczeniach amsterdamskiego hotelu Hilton gdzie oboje szukają ukojenia w alkoholu.

BABY BLUE
Holandia-Wielka Brytania/Netherlands-UK 2001, 119min
Produkcja/production.: Shooting Star Filmcompany BV, Peter Jan Brouwer,
Maria Peters, Hans Pos, Dave Schram, Frank Thies

Kolejny „czarny film” w dorobku Theo van Gogha. Jego akcja rozgrywa się w parne i długie letnie dni na eleganckich przedmieściach i opowiada o romansie, do którego dochodzi między znudzoną żoną dobrze sytuowanego fotografa i młodym dynamicznym agentem ubezpieczeniowym. Aby zdobyć pieniądze z polisy ubezpieczeniowej fingują śmierć kobiety. Niestety, plan się komplikuje.

COOL!
Netherlands/ Holandia 2004, 89min
Produkcja/production: Column Productions
Nagrody/awards: Dutch Golden Calf Awards [Holenderska Nagroda Filmowa Złota Muszla] 2004: Best Director/Najlepszy Reżyser; Philadelphia International Film Festival 2005: Jury Prize for Best Director/Nagroda Jury dla Najlepszego Reżysera

Ostry i nie pozbawiony ironii komentarz do problemu szerzącej się wśród młodych mieszkańców Europy przemocy i agresji oraz trudnej sytuacji młodych muzułmanów w holenderskich miastach. Film opowiada historię pięciu przyjaciół którzy swe nudne szare życie wypełniają drobnymi kradzieżami. Pewnego dnia lidera lokalnej mafii wraz ze swą czarującą dziewczyną namawiają ich do udziału w poważnym napadzie na bank. Akcja kończy się jednak klapą i młodzi zostają złapani. Ku swojemu zaskoczeniu nie zostają jednak osadzeni w więzieniu a mają odsłużyć półtora roku w eksperymentalnej szkole Glen Mills. W filmie gra gwiazda holenderskiego kina Katja Schuurman.

06/05 - THE SIXTH OF MAY
Holandia/Netherlands 2004, 117min
Produkcja/production.: Column Productions, Tiscali
Nagrody/Awards: Dutch Golden Calf Award [Holenderska Nagroda Filmowa Złota Muszla] 2004: Best Actor/Najlepszy Aktor (Thijs Romer); Best Editing/Najlepszy Montaż

Inspiracją dla filmu było morderstwo popełnione na prawicowym holenderskim polityku Pimie Fortuynie przez działacza radykalnej organizacji ochrony zwierząt, van Gogh przedstawia swoją wersję tego wydarzenia, z której wynika, że Fortuyn mógł zginąć z rąk holenderskiego wywiadu. Van Gogh został zamordowany w kilka miesięcy po prezentacji tego filmu. Film został oparty o książkę "Szósty maja" autorstwa Tomasa Rossa.

HAVE A NICE WEEKEND, ANY WAY
Holandia/The Netherlands 2004

Dokument „Have a nice weekend, any way” został dokończony już po śmierci Theo przez Katję Schuurman. Film pokazuje interesującą teorię, o której głośno mówiło się w Holandii - że Mohammed Boyeri był znany holenderskiej tajnej policji już wcześniej i istniała możliwość zapobieżeniu mordowi na filmowcu. Tajne służby chciały jednak dotrzeć do serca siatki ekstremistów poprzez Boyeriego i pozwalały mu na nieskrępowana działalność. Zdaniem wielu Holendrów powinny wziąć na siebie cześć odpowiedzialności za śmierć Theo.

---

Theo van Gogh - biogram

Urodził się w 1957 w Hadze. Zginął 2 listopada 2004 na ulicy w Amsterdamie. Kontrowersyjny reżyser holenderski, publicysta i aktor, znany z krytyki świata islamskiego, prawnuk handlarza dzieł sztuki Theo van Gogha (brata sławnego malarza Vincenta van Gogha).

Theo ukończył prawo i rozpoczął pracę jako kierownik sceniczny. Jako reżyser debiutował filmem Luger. Za filmy Blind Date i In het belang van de staat otrzymał nagrodę Gouden Kalf, holenderski odpowiednik Oscarów. Jako aktor pojawił sie w produkcji De noorderlingen, potem pracował dla telewizji, prowadząc prowokujące rubryki dla "Metro International” i innych gazet. Jego ostatnia książka, Allah weet het beter ("Allah wie lepiej"), w której użył typowego dla siebie kpiącego i cynicznego tonu, zawierała jego poglądy na islam.

Razem z urodzoną w Somalii aktywistką polityczną Ayaan Hirsi Ali, członkinią parlamentu holenderskiego, nakręcił film "Submission" ["Poddanie", dosłowne tłumaczenie słowa „islam”], w którym przedstawił praktykę przymusowego obrzezania kobiet w społeczeństwach islamskich. Pokazuje w nim cztery kobiety w przezroczystych szatach, z namalowanymi na skórze arabskojezycznymi tekstami, uwłaczającymi godności kobiet. Po ukazaniu się filmu zarówno van Gogh, jak i Ayaan Hirsi Ali, spotkali się z groźbami śmierci, prawdopodobnie ze strony fundamentalistów muzułmańskich. Reżyser nie brał ich poważnie i odmówił ochrony ze strony policji. Theo van Gogh był członkiem holenderskiego stowarzyszenia o republikańskim, antymonarchistycznym charakterze i wspierał kandydaturę Ayaan Hirsi Ali do parlamentu. Zastrzelił go 26-letni Holender marokańskiego pochodzenia Mohammed Bouyeri, przybijając nożem do jego piersi rozwlekły elaborat wzywający do świętej wojny ze wszystkimi niewiernymi. "Submission" można znaleźć w internecie: http://ayaanhirsiali.web-log.nl/log/2292608] .


Filmografia Theo:

1982: Luger
1984: Een dagje naar het strand
1986: Charley
1987: Terug naar Oegstgeest
1989: Loos
1993: Vals licht
1993: Ilse verandert de geschiedenis
1994: 06
1994: Reunie
1994: Eva
1994: Een galerij: De wanhoop van de sirene
1995: De Eenzame Oorlog Van Koos Tak
1996: Blind Date
1996: Hoe ik mijn moeder vermoordde
1997: In het belang van de staat
1997: Au
1998: De Pijnbank
2001: Baby Blue
2001: De nacht van Aalbers
2002: Najib en Julia
2003: Interview
2004: Zien
2004: Submission
2004: Cool
2004: 06/05
2005: Medea
2005: Bad

---