W głowie się nie mieści - marzenie psychologa [RECENZJA]

Nowy film Petera Doctera, reżysera takich hitów Disneya jak "Potwory i spółka" czy "Odlot" zdecydowanie można określić, jako jedną z najlepszych animacji ostatnich lat. W głowie małej dziewczynki pojawiają się kolejne emocje, lecz co się stanie, gdy na parę dni zabraknie Radości? Bardzo ciepła i kolorowa animacja odwołuje się do uniwersalnych wartości takich jak rodzina czy przyjaciele i co więcej, robi to dobrze. Bez niepotrzebnego Patosu.

Kiedy zastanawiamy się, co komuś siedzi w głowie, to z pewnością nie mamy na myśli pięciu śmiesznych ludzików, które będą kierowały naszymi emocjami. Sam pomysł wprowadzenia postaci, które będą kontrolowały wszystkie wydarzenia jest genialny. Poprzednio zabieg wykorzystywany był między innymi w serii „Było sobie życie”, ale dzięki Docterowi zyskał nowy, ciekawszy sznyt. Strach wygląda jak przemęczony koropludek, Złość prezentuje się, jako kierowca tira a Odraza to skrzyżowanie pin-upowej gwiazdy z kreatorką mody. Smutek wygląda jak biedna nauczycielka fizyki zmiksowana z bibliotekarką i stereotypową studentką informatyki. Wszystkimi emocjami kieruje Radość, mała i uśmiechnięta żółta postać w zielonej sukience.

Wszystkie wydarzenia filmu dzieją się na dwóch płaszczyznach. Pierwszą stanowi realny świat, w którym Raily spotyka się z przyjaciółmi, gra w hokeja i spędza czas z rodzicami. Drugi to  umysł, gdzie znajduje się Fabryka Snów, wyglądająca jak Hollywoodzka wytwórnia filmowa czy Kraina Wyobraźni, gdzie znajdziemy wszystkie marzenia 11-latki. W tych meandrach krain spotkamy różnego rodzaju postacie, z którymi Radość i Smutek wchodzą w interakcje. Z pewnością interesująca jest Kraina Podświadomości, w której czai się odkurzacz babci, schody do piwnicy czy koszmarny klaun z urodzin. Oprócz krain znajdują się różnego rodzaju wyspy, z których każda odpowiada za fundament osobowości dziewczynki. Jest wyspa rodziny, która działa podczas spędzania czasu z rodzicami, wygłupów, dzięki której w jednej chwili można stać się małą małpką i hokeja, który jest największą pasją. Za przechowywanie wspomnień odpowiedzialne są małe kulki, w których zostaje wszystko zapisane. Kiedy dziewczynka zasypia zostają przeniesione do pamięci długotrwałej i tam zostają przesiane. Te, które wydadzą się niepotrzebne (jak 4 lata nauki na pianinie) lądują na Wysypisku Wspomnień, gdzie skazane są na zapomnienie.

Humor nowej animacji z pewnością spodoba się każdemu. Większość śmiesznych rzeczy, to żarty sytuacyjne a nie dialogi, dzięki czemu uniknięto niesmacznego poczucia humoru i żartów z drugim, nieodpowiednim dla dziecka dnem. Cały film każdemu z nas pozwoli zapanować nad własnymi emocjami i pomoże zrozumieć niektóre mechanizmy psychologiczne.

Ciekawym i dobrze użytym motywem był konflikt między Radością i Smutkiem.  Te dwie postacie, stanowiące przeciwieństwo będą skazane na ciągły konflikt, podczas którego ani razu nie będą się poważnie kłóciły.  Zamiast tego Radość będzie we wszystkim szukała dobrych stron, a smutek wszędzie będzie widział możliwość klęski. Jeżeli uda im się pracować razem, to możliwe, że uda im się powrócić do Centrali.

Rodzice nastolatek mogą potraktować film, jako zapis wszystkiego, co dzieje się z ich dziećmi. Wygłupy przestają być zabawne, każda porażka jest traktowana, jako koniec świata a hobby staje się samotne siedzenie w pokoju i patrzenie w ścianę. Pojawia się też brak zaufania, kłótnie, które powstają z niczego i nieporozumienia. Raily przez przeprowadzkę zostaje zupełnie sama. Ojciec mimo pozornego zainteresowania nie może poświęcić córce więcej czasu. Zajęty jest pracą, a wypracowane rytuały odchodzą gdzieś na drugi plan. Mama zajęta jest urządzaniem nowego domu, nie może w pełni kontrolować córki, która znajduje się w nowym otoczeniu, które bez dawnych przyjaciół i możliwości grania w hokeja wdaje się fatalne.

Ogromnym atutem filmu jest brak czarnego charakteru. Wszystko, co się dzieje stanowi serię niefortunnych wydarzeń, które mają doprowadzić do rozpoczęcia procesu dojrzewania. Można tu doszukiwać się odzwierciedlenia tezy Bettelheim'a według której dziecko dostrzega tylko dobrych i złych bohaterów, abstrakcyjny jest szary charakter, który oprócz zalet ma też wady. Dopiero w pewnym momencie rozwoju zaczyna się to zmieniać, a sama osobowość staje się w pełni wykształtowana.

Kogo można spotkać w swoim umyśle? Podobno nawet zmyślonego przyjaciela. Film to doskonała okazja na rodzinny wypad lub odprężający wieczór. Nie jest o film z pewnością dla dzieci poniżej 7 roku życia ze względu na dosyć skomplikowany charakter. Animacja uczy nas, że każdy ma w sobie pewien ślad dziecka i pewnie gdzieś między półkami ze wspomnieniami spaceruje nasz wymyślony przyjaciel.  

W głowie się nie mieści reż. Pete Docter, prod. USA, dystr. Disney Pixar, czas trwania: 134 minut,  polska premiera: 1 lipca

Lidia Zawistowska