Amok - zbrodnia i sława [RECENZJA]

Sprawa Krystiana Bali była głośna na całym świecie. Pisał nawet o niej słynny The New York Times, Guardian czy Le Figaro. Dla tych, którzy o niej nie słyszeli – kilka słów wprowadzenia. Student Filozofii Uniwersytetu Wrocławskiego, napisał powieść pt. "Amok", w której każdy rozdział można tak naprawdę przeczytać w dowolnej kolejności. W książce tej mogły się pojawić szczegóły morderstwa wrocławskiego biznesmana - Dariusza J, którego ciało znaleziono w Odrze - 100 km od miejsca zbrodni. Również książka miała stać się tropem do znalezienia sprawcy.

 
Autor "Amoku" przyznał się do popełnionej zbrodni, po czym wycofał się z tego. Ostatecznie, na podstawie poszlakowych dowodów, został skazany na 25 lat więzienia. Nie do końca wiadomo, czy był winny tej zbrodni - zdania są do tej pory bardzo podzielone. Na podstawie tej historii, realizacji filmu fabularnego chciał podjąć się sam Roman Polański. Natomiast ostatecznie zrobiła to córka Agnieszki Holland - Katarzyna Adamik.

W filmie "Amok" zostały ukazane dwa wątki - policjanta, który za wszelką cenę chce skazać pisarza za dokonanie zbrodni oraz dążenie autora książki do osiągnięcia sławy i międzynarodowego rozgłosu. Zresztą czemu się dziwić? Bala poświęcił mnóstwo czasu sprawie morderstwa, gromadził zdjęcia, materiały i poszlaki. Dodatkowo jego ojciec na kolacji stwierdził, że nikt jego nowej książki nie będzie chciał czytać. Dlatego zrobił wszystko, aby było o nim głośno. W tym celu zadzwonił anonimowo na komisariat policji, aby zgłosić trop dotyczący głośnego zabójstwa, którym miała być książka "Amok". To dzięki niej policjanci mieli znaleźć sprawcę tego czynu.

"Amok" rozpoczyna się od intrygującej sceny na pograniczu jawy i snu, w której Bala wizualizuje sobie moment spętania sznurem rozebranej kobiety i ucinania nożem jej piersi. Od tej mrożącej krew w żyłach sceny, widz zaczyna wczuwać się w fabułę, która tak naprawdę bardziej klimatem przypomina skandynawski lub amerykański kryminał, a nie sceny, które rozgrywają się w Polsce.

Film się rozmywa, nie ma ustalonych ram czasowych, a ciężka i gęsta atmosfera miasta o zmroku wpływa na emocje. Dla osób, które nie są mieszkańcami Wrocławia lub stałymi bywalcami miasta, nie do końca wiadomo, gdzie tak naprawdę toczy się akcja filmu. Można rozpoznać charakterystyczne miejsca, takie jak: Bulwar Dunikowskiego, wybrzeże Odry lub dach wysokiego akademika obok wydziału dziennikarstwa i komunikacji społecznej, na którym odbywa się szalona impreza nakrapiana alkoholem, narkotykami i seksem. Jednak zdaje się, że taki był zamysł reżyserki, aby czas był rozmyty.

Fabuła "Amoku" przedstawia także brutalną rzeczywistość i bezwzględność ludzi, dążących za wszelką cenę do osiągnięcia swoich planów, nie zważając na konsekwencje. Mateusz Kościukiewicz bardzo dobrze wcielił się w rolę Krystiana Bali, używając nie do końca zrozumiałego dla wszystkich "filozoficznego bełkotu", wychodząc z pytań dziennikarzy dyplomatycznymi i inteligentnymi odpowiedziami, które wprowadzają w nutkę niepewności i intrygi. Aktor gra męża, który ma seksualny pociąg do nieładnych kobiet, pisarza z lekką nutką psychopatycznej osobowości i maniaka historii zbrodni. Kościukiewicz zagrał na tyle, na ile pozwoliła mu reżyserka.

Izabela Kuna kilkuminutową sceną, jaką była rozmowa z mężem policjantem przez telefon, pokazała swój kunszt i fach gry aktorskiej. Natomiast Zofia Wichłacz, która wcieliła się w rolę żony Bali, zagrała kobietę zupełnie oderwaną od rzeczywistości. Naiwną i płochliwą kobietę, która chce chronić syna i boi się swojego męża, zaś z drugiej strony - wyuzdaną kobietę z dziecięcą, niewinną twarzą, lubiącą starszych mężczyzn. Każda postać tego filmu jest inna i specyficzna.

Krystian Bala pogrywa z policjantem przekazując zwroty, które ten czyta między wierszami o "morderstwie jako jednej ze sztuk pięknych", o nadczłowieku Netzschego i o przypowieści o Kainie, który nie ukryje się przed okiem sprawiedliwości Boga. Inspektor Sokolski, prowadzący sprawę morderstwa nie radzi sobie z emocjami - przerasta go sytuacja śledztwa. Czuje, że Bala przejął nad nim kontrolę i osiągnął swój cel - słychać o nim w mediach, udziela wywiadów i opowiada o książce. Stres przejmuje nad nim panowanie i zaczyna autora książki torturować nad Odrą. Wymowna jest scena w której czytając  książkę "Amok", inspektor zabija latającą ćmę, która na niej usiadła.  Klimat filmu jest mroczny - dużo wody z rzeki, motyw narkotyków i alkoholu.

Pod kątem ścieżki dźwiękowej "Amok" przypomina "Pokot" - mocne dźwięki, podobny klimat, trzymający widza w napięciu. Reżyserka podjęła się stworzenia kina własnego i przedstawione sceny nie były tak do końca oczywiste, nawet dla tego, kto zna historię morderstwa z mediów. Został wykreowany niejednolity świat, chociaż trochę infantylny i oparty na schematach.

Film nie odpowiada na pytanie, czy Krystian Bala jest winny popełnienia zabójstwa, ale pokazuje świat pełen sprzeczności i różnych zwrotów akcji, który nie do końca jest dobry i sprawiedliwy. Na pewno warto się wybrać do kina.

Kamila Gębik

Amok, reż. Katarzyna Adamik, prod. Polska, czas trwania 108 min, dystr. Kino Świat, polska premiera 24 marca 2017

Film zobaczyłam w Dolnośląskim Centrum Filmowym we Wrocławiu.