Współczesne problemy kobiet w scenerii Nowego Jorku z lat 80-tych

Napisana z rozmachem powieść historyczna, której bohaterkami są dwie kuzynki, pionierki medycyny w środowisku zdominowanym przez mężczyzn, prekursorki feminizmu, potomkinie lekarzy i uzdrowicielek, obrończynie praw mniejszości i prawa kobiet do stanowienia o własnym ciele. Sara Donati przenosi czytelnika do Nowego Jorku lat 80. XIX wieku. Losy bohaterek i ówczesna rzeczywistość czarują czytelnika i stawiają przed nim wciąż aktualne pytania o tolerancję, odpowiedzialność społeczną, aborcję i antykoncepcję.

Złota godzina to 800 stron frapującej, dopracowanej w najdrobniejszych szczegółach prawdziwej historii i powieściowej fikcji, w której jest miejsce zarówno na wspaniały romans i seryjnego mordercę, jak również dużą dawkę poruszającej historii społecznej XIX-wiecznej Ameryki.

Anna Savard i jej kuzynka Sophie są absolwentkami szkoły medycznej. Wychowane przez ciotkę w nietypowym jak na ówczesne czasy domu, w którym cenione są wiedza, otwartość i kreatywność, a noszenie gorsetów uważane jest za uwłaczające godności i rujnujące zdrowie, wykorzystują swoje umiejętności w służbie tym najsłabszym i najbardziej potrzebującym, jednak poglądy i działania jakie podejmują, mogą zakończyć ich karierę.
Na drodze Anny zrządzeniem losu staje czwórka osieroconych dzieci włoskich emigrantów: Rosa, Lia, Tonino i trzymiesięczny Vittorio. Poruszona ich historią podejmuje decyzję o adopcji. Niestety obaj chłopcy znikają bez śladu po drodze z doków do ochronki dla sierot. Anna składa dziewczynkom obietnicę, że odnajdzie ich braci. Niespodziewanym pomocnikiem w poszukiwaniach okaże się detektyw Jack Mezanotte – sierżant w policji, mężczyzna o nieprawdopodobnie nowoczesnych jak na ówczesne czasy poglądach. Jego wpływ na życie Anny będzie większy, niż kiedykolwiek mogłaby to sobie wyobrazić.
Tymczasem Sophie wezwana zostaje do bardzo trudnego porodu. Młoda kobieta błaga ją o informacje na temat antykoncepcji, ale lekarka musi być ostrożna, bo w mieście działa Anthony Comstock i jego Nowojorskie Towarzystwo na Rzecz Walki Z Występkiem. Wszelkie metody zapobiegania ciąży, edukacja seksualna, aborcja czy otwarte wypowiadanie się o sprawach intymnych są zabronione pod karą więzienia i grzywny. Comstock nienawidzi kobiet, jest szaleńcem nazywającym się „czyścicielem ogrodu Pana” i w imię swojej chorej misji jest gotowy na wszystko.

Nowy Jork 1883

To świat porażających kontrastów, w którym oszałamiające bogactwo starych rodów kłuje w oczy wobec niewyobrażalnego ubóstwa ludzi ulicy. Świat, w którym w ochronkach, placówkach opiekuńczych i na ulicach miasta przebywa kilkadziesiąt tysięcy sierot, a do miasta codziennie przybijają statki z kolejnymi imigrantami. Ludzie masowo umierają z powodu różnych epidemii. Większość lekarzy odrzuca najnowsze osiągnięcia w dziedzinie antyseptyki. Rasizm kwitnie. Wpływy zyskują zwolennicy wiktoriańskiej moralności i teorii maltuzjańskiej (zakłada ograniczenie przyrostu naturalnego ludności kolorowej, imigrantów i niepełnosprawnych).

Sara Donati pisze na blogu, że odkąd zajęła się pisaniem powieści historycznych, cały wolny czas spędza pomiędzy literacką fikcją a żywą historią, przeglądanie XIX-wiecznych gazet, magazynów, map i opracowań akademickich nigdy jej nie nudzi. Ktokolwiek zastanawia się, jak wyglądało życie w Nowym Jorku w latach 80. XIX wieku, z pewnością zaspokoi swoją ciekawość – w Złotej godzinie realia epoki opisane są wiernie i barwnie – autorka komentuje na końcu książki kwestie związane z faktami historycznymi i samym miastem:

Żeby naprawdę zrozumieć Manhattan z roku 1883, musicie zapomnieć o Manhattanie, który znacie. W 1883 nie było Wyspy Ellisa, Statuy Wolności, Budynku Flatirona, Times Square, czy Nowojorskiej Biblioteki Publicznej, żeby wymienić choć kilka. Transport ograniczał się do chodzenia, pojazdów konnych i parowych, kolejki nadziemnej i rozrastającej się sieci kolejowej. W 1883 roku wciąż dominowało oświetlenie gazowe; światło elektryczne dopiero zaczęło zastępować uliczne lampy gazowe; to samo miało miejsce w nielicznych budynkach. Na horyzoncie czekał już telefon, ale w 1883 jedynym sposobem na szybkie przekazanie wiadomości był telegram.

Wymienia również historyczne nazwy ulic, budynki i organizacje, które pojawiają się w książce , a także wszystkie postaci historyczne, sprawy sądowe i inne fakty wykorzystane w książce. Prawdziwa gratka dla miłośników historii Nowego Jorku.

Sprawa kobiet

Sytuacja kobiet w tamtych czasach była okropna. Autorka zaznacza, że w powieści nie wyolbrzymiła problemów, z jakimi się borykały. Było kilka dekad, w których lekarze mężczyźni mogli bez jakiejkolwiek odpowiedzialności eksperymentować z nowymi sposobami leczenia, bez względu na intencje i podstawy naukowe. Kobiety, które odstawały od ówczesnych wzorców były uważane za wynaturzone i nienormalne, zamykano je niekiedy w szpitalach dla obłąkanych, a nawet poddawano kastracji i obrzezaniu. Narządy płciowe kobiet były uważane przez mężczyzn za siedlisko obłędu. Antykoncepcja i aborcja były zakazane pod karą więzienia zarówno dla kobiety, jak i lekarza czy położnej – Anthony Comstock, autor Aktu Comstocka jest postacią historyczną. Kobiety w większości były całkowicie podporządkowane mężczyznom, choć od niedawna uzyskały dostęp do szkolnictwa wyższego. Te, które miały odwagę i zdobyły wykształcenie, jak bohaterki powieści, musiały walczyć o przetrwanie w świecie zdominowanym przez mężczyzn.

Od tamtej pory minęło 130 lat, a problemy takie jak prawa kobiet, przemoc domowa, odpowiedzialność lekarzy, antykoncepcja i aborcja poruszane w książce Sary Donati są nadal aktualne i obecne w dyskusjach publicznych.

Złota godzina jest kolejną częścią sagi o rodzie Bonnerów, która przyniosła Sarze Donati uznanie krytyki na całym świecie, ale jest samodzielną odrębną historią. Autorka, zgodnie ze swoim zwyczajem niektóre wątki pozostawia otwarte, dając nadzieję na kontynuację historii w kolejnej powieści. Książka trafi do polskich księgarni 17 listopada.



Zsa/ip

fot. materiały prasowe