Irracjonalny scenariusz w "Nieracjonalnym mężczyźnie" [RECENZJA]

Każdemu twórcy zdarzają się pomyłki. "Nieracjonalny mężczyzna" to jeden ze słabszych filmów Allena. Reżyser, niestety bez polotu, próbuje po raz kolejny przedstawić upadek cywilizacji. Spotykamy profesora filozofii, który staje się wcieleniem głównego bohatera "Zbrodni i kary" Dostojewskiego. Abe jest męczącym, a także flegmatycznym sangwinikiem, który szuka adrenaliny, nadużywa alkoholu i romansuje ze studentkami. Sex, drugs & Heidegger!

Dla wielu osób wyjście do kina stanowi pewien rytuał, któremu z przyjemnością oddają się 1 lub 4 razy w miesiącu. Na tej podstawie, można wysnuć wniosek, że bez względu, na jakość nowego filmu Allena, można się spodziewać pełnych sal. Reżyser powoli wypada z formy, a zasada przeplatania się słabszych i mocniejszych filmów zawodzi.

Scenariusz to połączenie fabuły "Zbrodni i kary" z własnymi impresjami reżysera. Niestety, całość wymagałaby większego dopracowania, co nie było możliwe, ponieważ film powstawał w przeciągu jednego roku. Postacie nie tylko gubią gdzieś swój unikatowy rys, ale też wydają się być bardzo papierowe. Reżyser po raz kolejny przedstawia Emmę Stone w relacji z dużo starszym mężczyzną, który równie dobrze mógłby być jej ojcem. Panie Allen, czy nie można inaczej?

Niestety, również, co do pary głównych bohaterów można mieć zastrzeżenia. Abe, grany przez Joauqin’a Phoenix’a budzi szczerą niechęć. Co ciekawe, wspomniana już emocja dostrzegalna jest tylko na linii widz-bohater, gdyż wszystkie filmowe postacie traktują głównego bohatera z podziwem i szacunkiem. Początkowa scena pokazuje, z jak wielkim wytęsknieniem wszyscy wyczekują pojawienia się nowego nauczyciela filozofii. Abe jest niemiłym, apatycznym i aspołecznym indywiduum, który mimo swojego piwnego brzuszka przyciąga wiele kobiet. Relacja, jaką buduje z jedną ze studentek nie tylko nie jest w żaden sposób potępiana przez władze uczelni, ale też w żaden sposób piętnowana.

Zafascynowana wykładowcą studentka jest w stanie posunąć się do pozostawienia swojego chłopaka i przeciwstawienia się rodzicom. Emma Stone doskonale sprawdza się w powierzonej jej roli, lecz jak już zostało wspomniane, nie jest to nic nowego. Przypomina to sytuację opisaną w dramacie Witolda Gombrowicza "Iwona księżniczka Burgunda", w którym tytułowa bohaterka za sprawą bierności przejmuje kontrolę nad wszystkimi. Z podobną, nieco niesmaczną fantasmagorią mamy do czynienia i tym razem, obraz nauczyciela, który nie jest zainteresowany żadnymi doczesnymi sprawami rozmywa się, gdy widzimy, jak bez problemu udaje mu się otumanić dwie kobiety. Abe jest sprytnym manipulantem, którego kunszt poznajemy w planowaniu zbrodni idealnej.

Historia przedstawiona w filmie stanowi niezłą gratkę dla wszystkich, którzy są fanami Allena. Znajdziemy tu nawiązania do myśli filozofów, seks, problemy egzystencjalne i depresję. Mimo niewielu scen, które mogą wydawać się w najlepszym razie zabawne, należy docenić pracę operatorską, która sprawia, że oglądamy ładnie nakręcony film. Podobnie jest też z głównym motywem muzycznym i niektórymi instrumentalnymi utworami w ścieżce dźwiękowej. Jazzowe wstawki i duża porcja muzyki klasycznej sprawiają, że film przyciąga hipnotyzującym klimatem. Dialogi nie są w żadnym stopniu zabawne, ani angażujące. Pośród słownych przepychanek trudno oddzielić nam elementy istotne dla fabuły. Chwilami mogłoby się wydawać, że równie dobrze można byłoby oglądać film, jako niemy.

"Nieracjonalnego mężczyznę" najlepiej potraktować, jako manifest artysty, któremu trudno odnaleźć się w dzisiejszym świecie. Reżyser kompromituje romantyczne postawy i wszelkie sentymentalne przesłanki, które w rzeczywistości są tylko pustymi sloganami. Patrząc na film przez prymat "Boyhood" Richarda Linklatera można powiedzieć, że główny bohater, przez swoje nihilistyczne zachowanie i żonglowanie filozofami chce nam przekazać, że świat, jaki znamy z pierwszych filmów Allena odbija się w krzywym zwierciadle. Dyskomfort podczas oglądania może rekompensować ostatnia scena, która nie tylko zaskakuje, ale też jest dynamicznym zwrotem akcji. Po "Zeligu" i "O północy w Paryżu" przyszło coś nowego, co nie znaczy do końca złego. Warto wierzyć, że następny film Allena pokaże reżysera w lepszej formie.

Nieracjonalny mężczyzna, reż. Woody Allen, produkcja USA, czas trwania 108 minut,dystrybucja Kino Świat,  polska premiera 14 sierpnia

Lidia Zawistowska